Με το παιχνίδι το παιδί ψυχαγωγείται, γνωρίζει τον εαυτό του και τον κόσμο που το περιβάλλει. Παίζοντας διεγείρεται η φαντασία του, ασκείται η κρίση του αλλά και η εφευρετικότητα του. Μαθαίνει να εξωτερικεύει το άγχος του, να αντιμετωπίζει τους φόβους του και την επιθετικότητα προς ό,τι το περιορίζει…

Γράφει η Αλεξάνδρα Καππάτου, ψυχολόγος- παιδοψυχολόγος

Από 9-12 μηνών: οι κουδουνίστρες, οι υφασμάτινες μπάλες, τα πλαστικά ζωάκια που βγάζουν ήχο, τα μαλακά ζωάκια χωρίς χνούδι, τα πλαστικά παιχνίδια για το μπάνιο κ.λπ.

Από 12-24 μηνών: παιχνίδια που μπορούν να τα τραβήξουν και να τα σπρώξουν, παιχνίδια μίμησης, όπως τηλέφωνο, σκούπα, κουτάκια που το ένα μπαίνει μέσα στο άλλο, βιβλία με εικόνες, παιχνίδια της παιδικής χαράς (κούνιες, τσουλήθρες, τραμπάλες).

2-3 χρόνων: κούκλες, παιχνίδια με κουμπιά, κουτιά με μπογιές, βιβλία με αληθινές ιστοριούλες, μικρή κουζίνα, τρένα, βαγόνια, φορτηγά, μπουλντόζες κ.λπ.

3-6 χρόνων: συσκευές με φωνές και ηχητικές οδηγίες, φάρμες με ζώα, σπίτια, παζλ, κατασκευές, ντόμινο, βιβλία, τρίκυκλο, χρώματα, ψαλίδι, δαχτυλομπογιές, κύβους, συναρμολογούμενα, ξύλινο αλφάβητο, μαγνητικά γράμματα, άλμπουμ για να κολλά φωτογραφίες.

Σχολική ηλικία: παιχνίδια μνήμης, παρατήρησης και συντονισμού χεριών και ματιών, βιβλία παιδικής λογοτεχνίας, επιτραπέζια παιχνίδια κ.ά.

Τι είναι καλό να γνωρίζετε

Είναι πολύ σημαντική η ενημέρωση και η κατανόηση από τους γονείς της αναγκαιότητας του παιχνιδιού στη ζωή του παιδιού τους.

Να χαίρεστε όταν βλέπετε το παιδί σας να παίζει και να μην πιστεύετε ότι είναι χαμένος χρόνος, γιατί στην πραγματικότητα η πιο ουσιαστική τροφή για την ανάπτυξη και τη διαπαιδαγώγηση του είναι το παιχνίδι.

Να μην προβληματίζεστε, ακόμα κι όταν βλέπετε το παιδί να εξακολουθεί να παίζει, έχοντας πλησιάσει την ηλικία που θα πάει στο Γυμνάσιο.

Να αποφεύγετε τις παρεμβάσεις στα παιχνίδια του, γιατί το ίδιο επιλέγει το είδος και τον τρόπο του παιχνιδιού που το ικανοποιεί.

Να μην το διακόπτετε από αυτή την ιεροτελεστία γιατί απαιτείται χρόνος για τη διέγερση της φαντασίας του, προκειμένου να υποδυθεί κάποιους ρόλους και να ολοκληρώσει το παιχνίδι του με την εξαγωγή κάποιων συμπερασμάτων στα οποία θα καταλήξει μόνο του.

Να μην του ασκείτε κριτική του τύπου “ακόμα με αυτό το παιχνίδι παίζεις;” ή “δε βαρέθηκες επιτέλους;”.

Να μην υποκαθιστάτε τις ενοχές σας για τη συναισθηματική σας απουσία με την αγορά πολλών παιχνιδιών, γιατί έτσι αποσπάται η προσοχή του παιδιού και δε γίνεται επιλεκτικό.

Να μην προτρέπετε τα παιδιά να παίζουν αποκλειστικά με πολεμικά παιχνίδια. Τα παιδιά έχουν ανάγκη κάποιες φορές να παίζουν πολεμικά ή βίαια παιχνίδια γιατί με αυτό τον τρόπο εκτονώνουν την επιθετικότητά τους. Ωστόσο, δεν πρέπει η βία να είναι ο μοναδικός τρόπος επικοινωνίας του παιδιού μαζί μας.

Η υπερβολική μύηση στον κόσμο της βίας και των συγκρούσεων είναι πιθανό να έχει αρνητικές επιπτώσεις στην παιδική ψυχοσύνθεση φοβίες, ανησυχία, ένταση, επιθετικότητα πάντοτε βέβαια σε συνάρτηση με την ιδιοσυγκρασία του παιδιού, την ηλικία του, το βαθμό της ωρίμανσης του, καθώς και τις οικογενειακές συνθήκες.

Κριτήρια επιλογής παιχνιδιών

Να επιλέγετε παιχνίδια που ερεθίζουν τη φαντασία του παιδιού.

Να προσφέρετε το κατάλληλο παιχνίδι, ανάλογα με την ηλικία του παιδιού.

Να δίνετε προσοχή, ώστε τα υλικά από τα οποία είναι κατασκευασμένο το παιχνίδι να είναι μη τοξικά, ανθεκτικά και ασφαλή και να αναγράφεται στη συσκευασία ότι τηρούνται τα πρότυπα ασφαλείας που ορίζει η Ε.Ε.

Να χαρίζετε το παιχνίδι στην κατάλληλη στιγμή και να μην του αγοράζετε ταυτόχρονα πολλά παιχνίδια.

Να φροντίζετε κάθε φορά να έχει στη διάθεση του ασφαλή χώρο παιχνιδιού, ώστε να μην κινδυνεύει από τραυματισμούς.

Να διαλέγετε το παιχνίδι με γνώμονα τις προτιμήσεις του ίδιου του παιδιού και να κάνετε έρευνα αγοράς, χωρίς να αντιμετωπίζετε την όλη διαδικασία ως αγγαρεία.

Να αφιερώνετε έστω και λίγο χρόνο για να παίξετε μαζί με το παιδί, γιατί αυτό του δίνει μεγάλη χαρά και επιπλέον συνηθίζει να ενεργεί με άλλους. Εξάλλου, τα παιχνίδια δεν υποκαθιστούν την παρουσία σας.

Πλησιάζουν οι γιορτές των Χριστουγέννων και ήδη εμείς οι γονείς έχουμε ξεκινήσει τον κατάλογο με τα υποψήφια δώρα των παιδιών. Καλό είναι λοιπόν πριν αγοράσουμε, να ενημερωθούμε, να κάνουμε έρευνα για να καταλήξουμε στο δώρο που μας ζητάει το παιδί.

γράφει η Αλεξάνδρα Καππάτου, ψυχολόγος- παιδοψυχολόγος

Και τι μπορεί να ζητήσει το παιδί στην εποχή που ζούμε; Ηλεκτρονικά παιχνίδια….

Eίναι γεγονός ότι στην ηλεκτρονική εποχή που ζούμε τα ανάλογα παιχνίδια έχουν κυριολεκτικά εισβάλει, με τις ευλογίες μας, μάλιστα, στα περισσότερα σπιτικά. Oι πωλήσεις τους έχουν αυξηθεί εντυπωσιακά την τελευταία δεκαπενταετία. Kατά καιρούς έρχονται στο επίκεντρο της δημοσιότητας, δυστυχώς, εξαιτίας των βίαιων και ανατριχιαστικών θεμάτων που κάποια από αυτά περιέχουν, καθώς και λόγω των αμφιλεγόμενων μηνυμάτων.

Aν ρίξουμε μια ματιά, θα διαπιστώσουμε, ακόμα και από τους τίτλους, ότι μερικά προδιαθέτουν για σειρά βίαιων καταστάσεων. Aπεικονίζουν φρικιαστικά τέρατα, δολοφονίες και σκηνές τρόμου. Σε πολλά από αυτά το παιδί, για να βγει νικητής, πρέπει να προλάβει να σκοτώσει αρκετούς, διαφορετικά θα το σκοτώσουν και το παιχνίδι θα ξεκινήσει πάλι από την αρχή.

Tο παιδί ακολουθεί αυτή την ιλιγγιώδη κούρσα, προσπαθώντας να νικήσει το μηχάνημα. Το νευρικό του σύστημα βρίσκεται σε εγρήγορση, έχει ένταση, αγωνία.

Ποιος θα βγει νικητής, άραγε; Όχι, πάντως, το νευρικό σύστημα του παιδιού. Ωστόσο, θα πρέπει να αναφέρουμε ότι κυκλοφορούν αρκετά παιχνίδια για playstation, PC ή άλλες κονσόλες που είναι προσεκτικά σχεδιασμένα και εισάγουν το παιδί στον κόσμο των πληροφοριών και της γνώσης.

Τι θα πρέπει να γνωρίζετε…

• Η σωστή επιλογή και χρήση των ηλεκτρονικών παιχνιδιών ίσως έχει θετικά αποτελέσματα. Mπορεί να αποτελέσουν μια πολύ καλή αφορμή για ψυχαγωγία και να το βοηθήσουν να συντονίζει το μάτι με το χέρι, να αποκτήσει ταχύτητα και να χειρίζεται ταυτόχρονα διάφορα θέματα.
• Είναι σημαντικό να εξετάζετε προσεκτικά το περιεχόμενο των βιντεοπαιχνιδιών που προσφέρετε στο παιδί σας, ώστε ν’ αντιστοιχούν αποκλειστικά στην ηλικία του.
• Να μην αγοράζετε παιχνίδια που είναι γεμάτα βία.
• Καθορίζετε το χρόνο που θα ασχολείται με το ηλεκτρονικό παιχνίδι· δεν πρέπει να υπερβαίνει τη μισή με μία ώρα.
• Να μην μένετε ήσυχοι επειδή το παιδί απασχολείται και δεν σας ενοχλεί, αντίθετα, να επιμένετε στην τήρηση του ωραρίου χρήσης.
• Να μην επιτρέπετε στο παιδί να παίζει βιντεοπαιχνίδια όταν είναι σε ένταση, με το πρόσχημα ότι θα χαλαρώσει, ούτε πριν πάει για ύπνο.
• Τα παιδιά που απασχολούνται συστηματικά και αρκετή ώρα με ηλεκτρονικά παιχνίδια που είναι γεμάτα βία μπορεί να παρουσιάσουν, σε συνδυασμό και με άλλες παραμέτρους, ανησυχία, ένταση, αυξημένη κινητικότητα, φοβίες και διαταραχές στον ύπνο.
• Όταν η χρήση των παιχνιδιών αυτών είναι υπερβολική και συνδυάζεται με αϋπνία, κούραση ή ψυχική ένταση, μπορεί σε παιδιά που παρουσιάζουν προδιάθεση να προκαλέσουν επιληπτικούς σπασμούς.
• Όταν το παιδί παίζει κάποιο παιχνίδι οθόνης, μην του επιτρέπετε να «κολλάει» σε αυτή, αλλά να συνηθίσει να κρατάει μία απόσταση πάνω από δύο μέτρα στην τηλεόραση και περίπου ένα μέτρο από τον υπολογιστή.
• Να το ενθαρρύνετε να συναντά τους φίλους του ή να αθλείται.
• Η επιλογή του ηλεκτρονικού παιχνιδιού αποτελεί και δική σας ευθύνη.
• Αφιερώνετε καθημερινά, έστω λίγο χρόνο, για να επικοινωνείτε με το παιδί σας.

Από το βιβλίο – Μεγαλώστε ευτυχισμένα παιδιά

akappatou.gr

«…και ανήγγειλαν αυτώ λέγοντες ότι ο υιός σου Ιωσήφ ζή… και εξέστη τη διανοία Ιακώβ… ιδών δε τας αμάξας, ανεζωπύρησε το πνεύμα Ιακώβ…» (γένεσις 45, στ.26 )

Το χωρίο αυτό μάς δείχνει πολύ καθαρά πώς μπορούν να προκληθούν ένα λιποθυμικό επεισόδιο, μια καρδιακή αρρυθμία ή ακόμα και ένα καρδιακό επεισόδιο μέσω μιας αιφνίδιας συγκίνησης, γεγονός που είναι γνωστό και καταγεγραμμένο ιστορικά.

Οι Αγγλοι μεταφράζουν το “εξέστη” του βιβλικού χωρίου ως “his heart fainted”. Παρά τις πολλές μελέτες που έχουν γίνει πάνω στο θέμα αυτό, είναι δύσκολο η σχέση των ψυχολογικών παραγόντων με τα ενοχλήματα ή και τις ασθένειες του καρδιαγγειακού συστήματος να αποδοθεί ποσοτικά. Επίσης είναι δύσκολο να μετρηθεί αντικειμενικά το stress και να προσδιοριστεί με ποσοτικούς χαρακτήρες. Οι έρευνές μας σε νοσήματα όπως τα καρδιολογικά έχουν εστιαστεί στους χρόνιους παράγοντες που οδηγούν στην ανάπτυξη τους, π.χ., της στεφανιαίας νόσου, και όχι στους παράγοντες που επιταχύνουν και φέρνουν ουσιαστικά στο προσκήνιο ένα οξύ έμφραγμα, μια ισχαιμία, μια αρρυθμία ή ακόμα και έναν αιφνίδιο θάνατο.

Είναι γνωστό το στρες ότι μειώνει τον ουδό έκλυσης μιας αρρυθμίας (την κάνει πιο “εύκολη” ).Το ίδιο ισχύει και για τα ενοχλήματα από άλλα συστήματα. Πρόσφατα ανακαλύψαμε ότι το οξύ ψυχολογικό στρες μπορεί να οδηγήσει ακόμα και στη ρήξη μιας αθηρωματικής πλάκας, άρα και στη θρόμβωση των στεφανιαίων αγγείων, άρα και στις πολύ σοβαρές και θανατηφόρες κοιλιακές αρρυθμίες! Στα άτομα που υπέστησαν το σοκ ενός σεισμού και πιο συγκεκριμένα αυτού στο Hanshin-Awaji, παρουσιάστηκε αύξηση του ινωδογόνου και του παράγοντος Von Willebrand που είναι θρομβογόνα στοιχεία και εμπλέκονται στο μηχανισμό πηκτικότητας του αίματος. Το ίδιο παρατηρήθηκε και σε άτομα που μελετήθηκαν σε κατάσταση θυμού και κατάθλιψης.

Τεράστια σημασία για τη σωστή αντιμετώπιση του θέματος έχουν η ευαισθησία και η εμπειρία του παθολόγου -στον οποίο κύρια απευθύνονται πρώτα οι ασθενείς αυτοί-, ώστε να διαγνώσει έγκαιρα την πραγματική αιτία των συμπτωμάτων και να την αντιμετωπίσει κατάλληλα. Αλλά και η άνεση που του δίνει η σχέση με τον πάσχοντα στο να ακούσει προσεκτικά και με υπομονή, δίπλα στα “σωματικά” και τα άλλα ενοχλήματα του ασθενούς, είναι μοναδική και λειτουργεί υπέρ του τελευταίου.

Μια άλλη επιβεβαιωτική των όσων υποστηρίζω πληροφορία, αφορά στην αύξηση κατά μεγάλο ποσοστό των αιφνίδιων θανάτων και των ενοχλήσεων της καρδιάς μέσω αυξημένης δραστηριότητος του συμπαθητικού συστήματος κατά τις πρώτες πρωινές ώρες, ιδίως ύστερα από εφιαλτικά όνειρα (φάση REM). Ο θυμός ή ο φόβος που εκφράζεται σε περισσότερο από το 50% των ονείρων ενοχοποιείται γι’ αυτό. Η ημερήσια επιβάρυνση είναι επίσης μεγαλύτερη τη Δευτέρα, σε σύγκριση με τις άλλες ημέρες, και το χειμώνα. Μία 12ετής ανάλυση 222.000 περιπτώσεων απέδειξε ότι παρατηρούνται 33% περισσότεροι ασθενείς με καρδιολογικά ενοχλήματα και σοβαρά καρδιολογικά συμβάματα το Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο από ό,τι τον Ιούνιο. Οι παρατηρήσεις μάλιστα αυτές δεν μπόρεσαν να προσεγγιστούν ή να ερμηνευθούν μέσω των μεταβολών της θερμοκρασίας. Οι πολύ ταχείς ρυθμοί της καρδιάς επίσης συνδέονται με τις αιχμές του στρες κατά τη διάρκεια της ημέρας. Έτσι, ταχυκαρδίες της τάξεως των 250/λεπτό παρουσιάζονται συχνότερα το τρίωρο 9 πμ, έως 12 το μεσημέρι, όπως καταγράφεται σε μελέτες με ειδική συσκευή παρακολούθησης holter. Τέλος, οι πρώτες δύο ώρες μετά το πρωινό ξύπνημα είναι επίσης οι πιο επικίνδυνες για πόνο στο στήθος και ισχαιμία του μυοκαρδίου.

Οι πολύ κοινές αυτές ενοχλήσεις που αφορούν στη σωματική εκφορά βασικών ψυχικών διαταραχών απασχολούν το παθολογικό ιατρείο σε καθημερινή βάση. Σήμερα περισσότερο από ποτέ ο σύγχρονος άνθρωπος προσέρχεται στον παθολόγο για μια πληθώρα συμπτωμάτων, τα οποία έπειτα από ενδελεχή έλεγχο δεν φαίνεται να συσχετίζονται με διαταραχή του οργάνου ή του σημείου του σώματος στο οποίο αναφέρονται από τον πάσχοντα. Οι ασθενείς αυτοί δεν πείθονται εύκολα ότι στο παθολογικό ιατρείο τους φέρνει κυρίως μια ψυχική διαταραχή, που δεν αντιμετωπίζεται από τους ίδιους με τρόπο που θα απέτρεπε την ενεργοποίηση των μηχανισμών μετατροπής τους σε σωματικά συμπτώματα. Αυτό υποδηλώνει σαφώς μια ευκολία να θεωρούμε τις ψυχικές μας δυσκολίες υποδεέστερες των σωματικών από πλευράς σημασίας ή απειλής. Με άλλα λόγια, η ζωή μας είναι περισσότερο “σώμα” παρά “ψυχή”. Οι ασθενείς μας φωνάζουν δηλαδή “μα γιατρέ, αυτά που μου λέτε είναι κοινότοπα και απλά και, εν πάσει περιπτώσει, μου εγγυάστε ότι δεν έχω εγώ καρκίνο με αυτές τις ενοχλήσεις που σας αναφέρω, και να δείτε για πότε γίνομαι καλά!” Και βέβαια, όταν έχουμε μάθει να υπερτιμούμε τόσο τον “οργανικό” καρκίνο, ώστε να θεωρούμε την απουσία του ταυτόσημη με την υγεία μας, εκεί θα καταλήγουμε. Αν όμως βάλουμε αρχή, όπως έλεγαν οι πατέρες μας, και επανατοποθετήσουμε σε άλλη βάση τα προβλήματά μας, την ίδια μας τη ζωή, την αντίληψή μας για τη νόσο και την υγεία.

Ειδικότεροι από εμάς τους ίδιους στην κατανόηση των δυσκολιών αλλά και των ενοχλημάτων μας δεν υπάρχουν. Καθαρότερο σημάδι ότι κάτι πρέπει να αλλάξει στη ζωή μας από τις ψυχοσωματικές ενοχλήσεις δεν έχει ανακαλυφθεί μέχρι σήμερα! Καμία μα καμία θεωρία δεν μπορεί να γυρίσει μέσα μας τον ενδοσκοπικό ηχοβολέα, για να δούμε αν το προκάρδιο άλγος είναι μεταμφιεσμένο έλκος ή οισοφαγίτιδα ή στρες ή θυμός, αν εμείς δεν το κάνουμε.

Γράφουν οι Αδαμίδης Σωτήριος ΜD, PhD, Δ/ντής Α΄Παθολογικής Κλινικής Ιατρικού Αθηνών & Αδαμίδη Σοφία MD